کیفیت مرمت گنبد مسجد امام (ره) اصفهان در انتظار تایید کمیته ویژه

ماه گذشته داربست گنبد مسجد جامع عباسی اصفهان جمع شد اما این که تا چه اندازه اصلاح مرمت‌های پیشین طبق نظرات کمیته ویژه نظارت بر مرمت این اثر تاریخی پیش رفته، محل سوال است. به گزارش ایرنا، اواخر اردیبهشت ۲ سال پیش اداره کل میراث فرهنگی اصفهان از اتمام عملیات مرمت گنبد مسجد امام (ره) اصفهان و جمع‌آوری داربست‌های آن پس از ۱۱ سال خبر داد اما با باز شدن داربست‌ها مشخص شد که کاشی‌های گنبد دچار اعوجاج و ظهور قوس ناهمگون در سیمای آن شده است.
بعد از آنکه نحوه مرمت گنبد با انتقادات فراوان روبه‌رو شد، قائم‌ مقام وزیر و معاون میراث‌ فرهنگی کشور کمیته ویژه‌ای برای نظارت بر مرمت این گنبد تشکیل داد و در حکمی، اسکندر مختاری، سیدمرتضی فرشته‌نژاد، مهرداد حجازی و علیرضا ایزدی را بعنوان اعضای شورای عالی نظارت حفظ و مرمت میراث‌فرهنگی منصوب کرد.
در آن زمان وظیفه اصلی این شورا، بررسی وضعیت مرمت گنبد مسجد امام و رسیدگی به قصور احتمالی در مرمت آن اعلام شد.

۱۷ خرداد امسال اداره کل روابط عمومی میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اعلام کرد که با اتمام عملیات مرمت تزئینات و رفع اعوجاج در ترک شانزدهم گنبد، داربست‌های نصب شده به این منظور برچیده شدند. به روایت مدیرکل میراث‌فرهنگی اصفهان کمیته نظارت بر وضعیت و پایش گنبد مسجد جامع عباسی از تابستان ۱۴۰۱ کار پایش زیرساخت‌ها و تزئینات کاشی‌کاری گنبد را انجام داده و با برگزاری نشست‌های متعدد برای چگونگی عملیات مرمت دستور کار ارائه داده است که به همین منظور هم مرمت دوباره گنبد از سر گرفته شد و در نهایت پس از اتمام عملیات مرمت، گنبد پس از ۱۴ سال از حصار داربست‌ها آزاد شد.

البته امیر کرم‌زاده به این نکته نیز اشاره کرده است که به علت ادامه فعالیت کمیته نظارت بر گنبد، بخش محدودی از داربست‌ها برای پایش شالوده گنبد همچنان باقی مانده است و پس از آن عملیات مرمت کمربند گنبد یا همان «گریو» آغاز می‌شود. به هر روی حالا از زمان آزاد شدن گنبد از حصار داربست‌ها یک ماه گذشته و مرتضی فرشته‌نژاد یکی از اعضای کمیته ویژه نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی به ایرنا گفته است که پس از برچیدن حصارها هنوز وضعیت این گنبد را از نزدیک رصد نکرده‌اند که تا چه اندازه مرمت، پیرو دستور کارهای اعلامی اعضای کمیته ویژه پیش رفته است.

عضو کمیته ویژه نظارت بر پایش و مرمت گنبد مسجد جامع عباسی در این پیوند به ایرنا گفت: برای اینکه بدانیم عملیات مرمت گنبد به چه کیفیتی انجام شده باید متن قرارداد با ناظر و پیمانکار عملیات مرمت، بررسی شود که آیا جزئیات کار طبق قانون علم مرمت پیش رفته یا خیر و دوم اینکه پیمانکار و ناظر تا چه اندازه بر اساس ۹ شرطی که پیشتر به صورت مکتوب در اختیار معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی قرار داده شده پیش رفته است. مرتضی فرشته نژاد با اشاره به اینکه این نظرات بر اساس ابلاغ رسمی معاون میراث فرهنگی وزارتخانه متبوع ارائه شده است، افزود: در آن نامه مشخصا تاکید شده بود که امضای اعضای کمیته ویژه در صورت جلسه اتمام و تحویل مرمت کاشیکاری در صورتی خواهد بود که ۹ شرط لازم اجرا شده باشد؛ شروطی که به ما نشان می دهد وضعیت گنبد چگونه است.

این پیشکسوت مرمت گفت: همان‌طور که پیشتر گفته‌ام، صورت مساله گنبد مسجد انجام استحکام بخشی و مرمت کاشیکاری های روی «خوُود» گنبد بوده که بر اساس مدارک در دسترس، از اوایل سال ۱۳۶۸ شروع شده و از همان موقع سر و صدای مردم و مسوولین شروع شد که چرا کاشیکاری این گنبد ناهموار و پر دست‌انداز شده است. فرشته نژاد افزود: همان زمان هم نامه‌نگاری‌ها و شکایت‌ها به بازرسی استانداری و کل کشور انجام شد و پاسخ بعضی مسوولین سازمان میراث فرهنگی وقت این بود که پیمانکار شاهنگ و پاهنگ نداشته و کار کج و معوج و ناپایدار درآمده است. وی اضافه کرد: معلوم نیست شاهنگ و پاهنگ چه چیزی و چه کسی است که اولا باعث این‌همه ناهمواری، ناپایداری و خرابی و ضرر و زیان شده است؟ ثانیا، پس مسوولیت جناب مهندس ناظر و نظارت دقیق بر حسن انجام کار برای کدام قسمت از عملیات مرمت بوده که همه‌ اتفاقات ناگوار به اسم کاشیکار پیر و ناشنوا تمام شد؟ وی خاطرنشان کرد: در نهایت کاشیکاری پس از آن همه هزینه در آن سال‌ها خراب شد و دوباره شروع به ساخت کردند و خلاصه بعد از این مراحل که تکرار مکررات بود در پایان سال ۱۴۰۱ یعنی پس از ۳۳ سال گنبد را تحویل دادند که این‌بار متاسفانه مایه آبروریزی بیشتر شد چرا که قوس گنبد بعد از آن هه آزمون و خطا به اندازه یک متر و ۲۰ سانت از زیر نعلبکی ناره، پایین افتاده بود.

این پیشکسوت میراث فرهنگی اصفهان افزود: بسیار تلاش شد که این عیب را مخفی نگه دارند از جمله اینکه یک قوس معکوس اضافه کردند که اینبار قوس گنبد به سبک قوس هندی درآمد و بسیار مورد ایراد بود و زشت شد و ناگزیر آن را خراب کردند.

فرشته‌نژاد گفت: باز این خطر وجود داشت که میله ناره فولاد آبدیده صفوی را کوتاه کنند که با تذکراتی که داده شد، جلوی این کار گرفته شد.
وی تاکید کرد: با وجود همه اتفاقاتی که گنبد مسجد جامع عباسی از سر گذرانده است، باید بررسی شود که عملیات مرمت گنبد پس از آن همه اتفاقات ناگوار تا چه اندازه طبق مفاد قانونی مرمت و نظر اعضای کمیته ویژه پیش رفته یا اینکه نقش این کمیته تشریفاتی و فقط برای خاموش کردن صدای منتقدان بوده است؟
فرشته نژاد افزود: قطعا اگر کار طبق مفاد قانونی مرمت پیش رفته باشد، تمامی اعضای کمیته ویژه نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی، رضایت خود را اعلام خواهند کرد.