پاسخ منطقی ایران در مقابل بی پاسخی آمریکا!

امیر میریان: در حالی که حدود یک هفته از پاسخ ایران به متن پیش نویس اتحادیه اروپا در رابطه با مذاکرات احیای برجام می‌گذرد، اما تاکنون آمریکایی‌ها در پاسخ دهی تعلل کرده و اعلام کرده‌اند که در حال بررسی پاسخ ایران هستند. واقعیت این است که غربی‌ها در آغاز مذاکرات، خود را به گونه‌ای مشتاق نشان می‌دادند که گویی به سرعت آماده امضای توافق هستند اما به یکباره آن‌ها رویکرد متناقض در پیش گرفته و صحنه مذاکرات به یک‌باره تغییر کرد. رسانه‌ها غربی به نقل از مقاماتشان مدعی شدند که موفقیت مذاکرات به انعطاف ایران بستگی دارد، در حالی که همین رسانه‌ها تا چند روز پیش پاسخ ایران را سازنده توصیف کرده بودند! واقعیت این است که معمولاً دولت امریکا هر وقت در طول مذاکرات زیر فشار قرار می‌گیرد، به جای حرکت منطقی، با تأخیر تصمیم گیری می‌کند.  چنان که در طول این مذاکرات به ویژه در ماه‌های گذشته ثابت شده که امریکا تلاش کرده امتیازات را با تأخیر دهد و همین رویکرد سبب واگذاری امتیازات بیشتر در شرایط بدتری از سوی این کشور شده است. اما چه عواملی در تأخیر نظر آمریکا نسبت به متن یشنهادی اروپا دخیل هستند؟

ضعف داخلی بایدن و ترس از واکنش جمهوریخواهان

 بایدن در وضعیتی شکننده به ریاست جمهوری رسید که نتیجه انتخابات و اتهام‌های پیاپی درباره تقلب در آن و همچنین هیاهوی شورش‌های ۶ ژانویه ۲۰۲۱ و پیامدهای آن، بود. این عوامل او را در موقعیت ضعیف داخلی قرار داد. ترکیبی از ضعف سیاسی دولت او، ترس از برچسب «کوتاه آمدن علیه ایران» توسط جنگ‌افروزان مداخله گر نومحافظه‌کار و لیبرال‌ها که هم در حزب جمهوری‌خواه و هم حزب دموکرات حضور دارند، به این ضعف دامن زد.  اکنون نیز بایدن، تحت فشار شدید سیاسی جمهوری خواهان قرار گرفته تا با توجه به آنچه آنها رفتار تهاجمی‌تر ایران توصیف می‌کنند، هیچ امتیازی ندهد. در روزهای اخیر، دادستان‌های ایالات متحده یک شهروند ایرانی را به برنامه ریزی برای کشتن «جان بولتون، دستیار سابق ریاست جمهوری، متهم کردند. همچنین مقامات آمریکایی، تندروهای ایرانی را به دلیل ابراز خوشحالی از حمله خشونت آمیز با چاقو در جمعه گذشته به «سلمان رشدی» محکوم کردند. همه این اقدامات در راستای تأیید این فرضیه است که جمهوری خواهان در حال اعمال فشار بر بایدن هستند تا نظر مثبت خود به پیشنهاد اروپا را ابراز نکند. ضمن اینکه یک اصول ثابت در هرم قدرت آمریکا مبنی بر «نقض سیستماتیک تعهدات بین‌المللی» پس از بی مصرف شدن آن وجود دارد: یعنی توافق با دولت فعلی و ابطال از سوی دولت‌های بعدی آمریکا. اکنون با توجه به اینکه جمهوری خواهان در صورت به دست آوردن کنترل کنگره در اواخر امسال یا کاخ سفید در سال ۲۰۲۴، بی چون و چرا تلاش خواهند کرد تا این توافق را خنثی کنند به نظر می‌رسد بایدن در دادن پاسخ مثبت به متن پیشنهادهای اروپا دچار تردید است.

سنگ اندازی‌های رژیم صهیونیستی

دولت واشنگتن در روزهای اخیر به تل‌آویو اطمینان داده که در مذاکرات وین امتیازات جدیدی به ایران نداده است بنابراین این رژیم هم تا وقتی نتیجه‌ای مشخص نشده بود، سکوت کرد اما پس از جواب ایران و شروع پاسخ امریکا یعنی در جایی که مشخص شد، جواب امریکایی‌ها احتمالاً بینابینی است و مثبت کامل و منفی کامل هم نخواهد بود و احتمالاً به سمت مذاکرات بیشتر می‌رود، اسرائیلی‌ها دست به کار شدند و تلاش کردند تا فضای اختلاف و دوگانگی را میان ایران و آمریکا ایجاد کنند واقعیت این است که هرگاه در مذاکرات هسته‌ای با ایران، طرف امریکایی در اتاق مذاکره دچار ضعف بوده است، اسرائیل بلافاصله سعی کرده که با یک سری اقدامات مذاکره را متوقف کند. مثلاً روز گذشته «یائیر لاپید» نخست وزیر رژیم صهیونیستی با ارسال پیامی به کاخ سفید اعلام کرد که متن پیش نویس توافق با معیارها و خطوط قرمز آمریکا هم‌خوانی ندارد و آنچه در متن پیش نویس آمده است را به نوعی امتیاز دهی بیش از حد به ایران می‌داند. هرچند این اظهارات نخست وزیر اسراییل با پاسخ مقامات وزارت خارجه آمریکا مواجه شد و تلاش شد نشان داده شود که مخالفت اسراییل تأثیر در تلاش دولت بایدن برای احیای برجام ندارد اما روشن است که فضای مثبت ایجاد شده طی دو هفته گذشته بعد از بازگشت طرف‌ها به پایتخت‌هایشان با اظهارات و موضع‌گیری‌های متناقض و دخالت مقامات اسراییلی، به سمت فضایی مه آلود و مبهم پیش می‌رود و این تحولات اتفاق نیفتاده است جز در سایه تأخیر آمریکا در پاسخ به جمع بندی ایران. البته در این میان نباید از نقش جریان‌های وابسته به لابی‌های خارجی به ویژه لابی‌های صهیونیستی مانند آیپک غافل شد. این لابی‌ها از جمله مخالفان رسمی امضای برجام به وسیله دولت آمریکا و عوامل فشار بر دولت این کشور به شمار می‌روند.

فرسایشی شدن مذاکرات و گرفتن امتیازات بیشتر

شاید یکی ازدلایل تأخیر آمریکا در پاسخ به ایران این است که ایالات متحده به دنبال طولانی شدن و به تبع آن فرسایشی شدن مذاکرات است تا از این طریق به امتیازاتی چون طولانی شدن زمان محدودیت‌های هسته‌ای ایران، حفظ ساختار تحریم‌ها و وارد کردن کشورمان به دام برجام موشکی و منطقه‌ای برسد امتیازاتی که در طول چندین دور مذاکره در وین نتوانست به دست بیاورد. اکنون نیز با توجه به شرایط پیش آمده حتی سرسخت‌ترین چهره‌های امپریالیستی در آمریکا متوجه شده‌اند که تلاش‌هایشان برای پیوند دادن برجام به موضوع‌های دیگر و ایجاد توافق بهتر و قوی‌تر برای آمریکا مانند سیاست تحریم فشار حداکثری با شکست خفت باری روبرو شده است.