مردادِ منفی!

رضا اخلاق پور: اولین هفته مرداد در حالی به پایان رسید که شاخص کل بازار سهام با ثبت بازدهی منفی ۳.۱ درصدی، بیش‌ترین کاهش هفتگی سال ۱۴۰۱ را به ثبت رساند. این در حالی است که انتظار می‌رفت پس از انتشار گزارش‌های سه‌ماهه شرکت‌ها، بازگشایی نمادهای بزرگ و افزایش نرخ تورم، حداقل در کوتاه‌مدت بورس به روند صعودی بازگردد، اما متغیرها و عواملی ازجمله افزایش احتمال رکود اقتصادی، نامشخص بودن نتیجه مذاکرات هسته‌ای و افزایش نرخ بهره در آمریکا برای مقابله با تورم، مانع رشد بورس شد.

• فراز و نشیب‌های قیمت نفت و تأثیر آن بر بازار سرمایه

در شرایطی که پس از جنگ روسیه و اوکراین، قیمت جهانی نفت به بالای ۱۰۰ دلار برای هر بشکه رسید، اما اکنون برخی نگرانی‌ها در خصوص افزایش احتمال رکود اقتصادی، سبب کاهش قیمت جهانی نفت شده است. همچنین پس‌ازاینکه لیبی در چندین میدان نفتی در هفته‌های گذشته تولید نفت را دوباره از سر گرفت، نگرانی‌ها در خصوص عرضه نفت، اندکی کاهش یافت و این موضوع نیز مزید علت شد تا قیمت جهانی نفت روند کاهشی در پیش بگیرد. طبیعی است کاهش قیمت جهانی نفت بر قیمت کامودیتی‌ها و به‌تبع آن سوددهی شرکت‌های فعال در این صنعت تأثیر منفی خواهد داشت.

• نرخ ارز، در انتظار نتیجه مذاکرات هسته‌ای

 برجام، یکی دیگر از متغیرهای مهمی است که می‌تواند بر نرخ ارز و شاخص کل بورس تأثیر جدی بگذارد. (به‌این‌ترتیب که) اگر مذاکرات هسته‌ای به نتیجه برسد و برجام احیاء شود، انتظارات برای رشد نرخ دلار در بازار آزاد از بین می‌رود و نرخ کنونی ارز نیمایی به تثبیت می‌رسد. این موضوع هرچند در ابتدا ممکن است بر سوددهی برخی از شرکت‌های صادرات محور تأثیر منفی بگذارد؛ اما در ادامه با توجه به افزایش میزان صادرات و رفع محدودیت‌های موجود به نفع گروه خودرویی‌ها و بانکی‌ها خواهد بود؛ اما درصورتی‌که مذاکرات هسته‌ای به طول بینجامد، نرخ ارز در بازار آزاد و سامانه نیما رشد خواهد کرد و باعث رشد سوددهی شرکت‌های صادرات محور و در مقابل کاهش سود شرکت‌های ارزبر، خودرویی‌ها و بانکی‌ها خواهد شد.

• تأثیر تورم و نرخ بهره بر اقتصاد جهان

نرخ بهره، بر بازارهای رقیب ازجمله بازار کالایی و سهام تأثیرگذار خواهد گذاشت. پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین که باعث افزایش قیمت جهانی غلات و انرژی و رشد شدید نرخ تورم شد، بانک مرکزی آمریکا -فدرال رزرو- برای جبران و جلوگیری از رشد بیشتر تورم، نرخ بهره بانکی را افزایش داد و انتظار می‌رود همچنان شاهد افزایش نرخ بهره فدرال رزرو باشیم. افزایش نرخ بهره و تقویت دلار آمریکا، قیمت جهانی کامودیتی‌ها را تضعیف خواهد کرد؛ چون افزایش نرخ بهره و تقویت دلار آمریکا، شتاب رشد اقتصادی کشورهای صنعتی جهان را کند می‌کند و این موضوع بر میزان تقاضای کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی تأثیر منفی خواهد داشت.

• اثر کاهش قیمت جهانی کامودیتی­ها بر بازار سهام ایران

در حال حاضر، بسیاری از شرکت‌های بزرگ و شاخص ساز بورس تهران، کامودیتی محور هستند، بنابراین طبیعی است که افت قیمت کامودیتی‌ها هرچند می‌تواند بر سوددهی شرکت‌های کامودیتی محور تأثیر منفی داشته باشد، اما با توجه به پایین بودن نسبت «P/E» سهام شرکت‌های کامودیتی محور و همچنین احتمال افزایش نرخ ارز، نگرانی بابت کاهش شدید سودآوری شرکت‌های کامودیتی‌محور منطقی نیست. از سوی دیگر، درصورتی‌که برجام احیاء نشود، افزایش نرخ ارز نه‌تنها افت قیمت جهانی کامودیتی ها را جبران خواهد کرد، بلکه می‌تواند منجر به رشد سوددهی شرکت‌های کامودیتی محور هم شود.

• تغییر نرخ بهره، تصمیمی مهم و دشوار

یکی از دغدغه‌های فعالان بازار سرمایه، نرخ بهره بانکی است؛ چون یکی از بازارهای رقیب برای بازارسرمایه، بازار پول است. افزایش نرخ بهره علاوه بر بحث رقابت، موجب افزایش هزینه‌های مالی شرکت‌ها هم می‌شود. در حال حاضر نرخ بهره بین‌بانکی در کشور ما، یکی از بالاترین نرخ‌ها در منطقه است. البته با توجه به تورم بالای ۴۰ درصدی، به نظر می‌رسد بانک مرکزی برای کاهش نرخ بهره کار دشواری پیش رو خواهد داشت؛ چراکه کاهش نرخ سود بانکی، سبب می‌شود تا عملاً زیان بیشتری به سپرده‌گذاران بانک‌ها تحمیل شود و از سویی دیگر، بحث احتمال کسری بودجه است. دولت امسال باید حدود ۱۳۰ هزار میلیارد تومان تأمین مالی از محل فروش اوراق انجام بدهد و اگر فروش نفت طبق پیش‌بینی‌ها در بودجه محقق نشود، باید روی فروش اوراق تمرکز بیشتری انجام شود که این موضوع، کار را برای بازار سرمایه سخت‌تر خواهد کرد. لذا به نظر می‌رسد در وضعیت فعلی، سیاست‌گذاری در خصوص تغییر نرخ بهره بانکی، از تصمیم‌های مهم و دشوار بانک مرکزی ایران باشد.

درمجموع به نظر می‌رسد هرچند در حال حاضر بورس تهران رمقی برای بازگشت به‌روزهای رونق خود ندارد اما با توجه به سوددهی و ارزنده بودن سهام بسیاری از شرکت‌ها، این موضوع می‌تواند فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری در نمادهای ارزنده بازار ازجمله کامودیتی‌ها -البته بادید میان‌مدت و بلندمدت- باشد.

کارشناس بورس و بازار سرمایه