مبارزان آزادی یا تروریست‌های سایبری؟!

واقعیت این است که فضای سایبری و فناوری‌های وابسته به آن یکی از مهمترین منابع قدرت (قدرت نرم) در هزاره سوم به شمار می ایند. این منبع قدرت را از چند جهت می‌توان مورد ارزیابی قرار داد نخست، مفهوم امنیت است. دیگر نمی‌توان امنیت ملی را همانند گذشته در ارتباط با مسائل نظامی و مرزهای داخلی و خارجی تعریف کرد، بلکه امنیت سایبری در ارتباط مستقیم با امنیت ملی کشور است دوم از میان رفتن بعد جغرافیایی در تهدیدهای سایبری است.

مریم عمادی: در کنار اوج‌گیری تحریم‌ها، تحرکاتی برای اجماع‌سازی علیه تهران، تشدید فشار سیاسی و دیپلماتیک، پررنگ‌ترشدن تلاش برای انزواسازی ایران به نظر می‌رسد اکنون جنگ سایبری و مشخصاً جنگ هکری علیه ایران نیز درحال انجام است که سرفصل نوینی از تقابلات را ذیل عنوان «هکتیویسم» در بستر فضای صفر و یک شکل داده است.

  • فعالیت‌های گسترده گروههای هکری علیه ایران در روزهای اخیر

درتازه‌ترین مورد گروه هکری موسوم «بلک ریوارد» (پاداش سیاه) مدعی شده بود با رخنه اطلاعاتی به شرکت مادر نیروگاه هسته‌ای بوشهر (یکی از زیرمجموعه‌های شرکت مادرتخصصی تولید و توسعه انرژی اتمی ایران) به اسناد و اطلاعاتی ازجزئیات فعالیت‌های هسته‌ای ایران دست یافته است. در اسناد جدیدی که این گروه منتشر کرده است، عکس‌ها و نقشه‌هایی از تأسیسات هسته‌ای، قراردادهای میان نیروگاه بوشهر و شرکت‌های دیگر، فیش‌های پرداخت و اسناد مربوط به ارزیابی ایمنی تأسیسات دیده می‌شود. گفته می‌شود این گروه، هک ایمیل کارکنان دانشگاه الزهرا و حمله سایبری به پرس‌تی‌وی و ارسال ایمیلی با عنوان «زن، زندگی، آزادی» را به کارمندان و پرسنل این شبکه انگلیسی‌زبان جمهوی اسلامی ایران را هم در کارنامه خود دارد. البته تنها گروه هکری بلک ریوارد نبود که در جریان اعتراضات یک ماه اخیر وارد جنگ سایبری با ایران شد. گروه هکری موسوم به «عدالت علی» که پیشتر با ادعای هک کردن دوربین‌های زندان اوین شهرت یافته بود، چند هفته پیش (۱۶ مهرماه) زمانیکه تلویزیون درحال پخش سخنانی از مقام معظم رهبری بود، با هک شبکه یک سیما تصاویر نامربوط و موهنی را از قاب تلویزیون پخش کرد. گروه هکری «انانیموس» (ناشناخته) که مشهورترین گروه هکری جهان به شمار می‌رود و حامیان این گروه آن را «مبارزان آزادی» و رابین هودهای دیجیتال نامیده‌اند و منتقدان از آنها به‌عنوان «تروریست‌های سایبری» یاد کرده‌اند، در روزهای پر التهاب در ایران در پیام ویدئویی به مردم ایران اعلام کرد درکنار آن‌ها است و با رمز «مهسا امینی» علیه ایران اعلان جنگ کرد. این گروه هکری مدعی شد وب سایت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی ایران را هک و یک پایگاه داده حاوی حدود ۱۰۰ مگابایت اطلاعات این مرکز را نیز فاش کرده است. آنانیموس در روزهای اغازین تظاهرات نیز اعلام کرد تمرکز خود را بر روی وب‌سایت‌های دولتی ایران معطوف کرده و وب‌سایت ریاست جمهوری ایران و درگاه ملی دولت را هک کرده است. این درحالی بود که هیچ واکنشی درباره این حمله سایبری ازسوی مقامات رسمی دولت صورت نگرفت. دیگر نهادی که انانیموس مدعی حمله به آن شد، مجلس بود. این گروه اعلام کرد با هک سایت مجلس شورای اسلامی به شماره تلفن نمایندگان دسترسی پیدا کرده و آن را در فضای مجازی منتشر کرده است که سخنگوی هیئت رئیسه مجلس آن را کذب محض دانست. گروه هکری «تپندگان» نیز با هک کردن سامانه‌های ارسال پیامک، به تعداد زیادی از مشترکان تلفن‌های همراه پیامهایی برای دعوت به شرکت در تظاهرات فراخوان دادند.

  • حملات سایبری و دگرگونی مفهوم امنیت

واقعیت این است که فضای سایبری و فناوری‌های وابسته به آن یکی از مهمترین منابع قدرت (قدرت نرم) در هزاره سوم به شمار می ایند. این منبع قدرت را از چند جهت می‌توان مورد ارزیابی قرار داد نخست، مفهوم امنیت است. دیگر نمی‌توان امنیت ملی را همانند گذشته در ارتباط با مسائل نظامی و مرزهای داخلی و خارجی تعریف کرد، بلکه امنیت سایبری در ارتباط مستقیم با امنیت ملی کشور است دوم از میان رفتن بعد جغرافیایی در تهدیدهای سایبری است. در گذشته تهدیدهای نظامی از محل جغرافیایی خاصی برخوردار بودند در نتیجه مقابله با آن دست کم از جهت شناسایی کار چندان دشواری نبود. سوم گستردگی آسیب پذیری های ناشی از تهدیدهای سایبری است. این تهدیدها پراکنده، چندبعدی و چندسویه اند و چون در ارتباط با شبکه‌های ارتباطی و زیرساخت‌های حساس می‌باشند، سطح آسیب رسانی آنها بسیار بالاست. چهارم، این تهدیدها را صرفاً با شیوه‌های سنتی همانند به کارگیری ارتش و پلیس نمی‌توان مهار کرد و برحسب میزان توانایی که دولت‌ها دراستفاده از تکنولوژی اطلاعات دارند راهکارهای مقابله با تهددیات فضای سایبری هم برای انها متفاوت است. پنجم تهدیدهای سایبری صرفاً متوجه دولت‌ها نیست، بلکه افراد و شرکت‌ها نیز از آسیبهای این تهدیدها بی نصیب نخواهند بود. بنابراین برای مقابله با تهدیدات سایبری تلاش دولت‌ها به تنهایی کافی نیست و همکاری مؤثر و دوجانبه دولت‌ها و بخش خصوصی را که دارای منافع مشترکی در برخورد با این گونه تهدیدها هستند، می‌طلبد. ششم اینکه ابهامات قانونی در زمینه تهدید و جنگ سایبری وجود دارد بدین معنی که قانونی در زمینه فعالیت‌های خرابکارانه سایبری به خصوص جنگ سایبری وجود ندارد.

  • ایران و لزوم سیاستگذاری درجهت افزایش قدرت سایبری

ایران طی یک دهه گذشته سیاست گذاری‌هایش بر این پایه استوار بوده که بتواند با گسترش توان قدرت سایبری، جایگاه خود را در سلسله مراتب جهانی در این حوزه ارتقا بخشد. اکنون با توجه به شرایط ویژه کشور و رویکرد فعلی کشورهای متخاصم در استفاده ابزاری در حملات سایبری علیه ایران، ارتقای قدرت سایبری درحوزه های مختلف برای دستگاه‌های متولی امنیت ملی علی الخصوص نیروهای مسلح با حمایت نهادهای تصمیم گیر نظام ازجمله شورای عالی فضای مجازی امری مهم می‌باشد. دراین راستا راهکارهای مقابله با تهدیدات فضای سایبری در توان افزایی امنیت ملی جمهوری اسلامی ازمنظر ژئوپلتیک عبارتند از:۱- اتخاذ دیپلماسی سایبری (شامل سیاست شناسی و سیاست گذاری در این حوزه)۲- افزایش توان و قدرت سایبری (شامل ارتقای توان پدافندی و آفندی، ایجاد جبهه واحد علیه سرویس‌های جاسوسی و ایادی ضدانقلاب وابسته به انها در قالب محور مقاومت سایبری، تقویت زیر ساخت‌های سایبری) ۳- اتخاذ سیاستگذاری فرهنگی، قضایی و آموزشی تربیتی مناسب در حوزه سایبری: (شامل توجه به سیاست گذاری‌های فرهنگی، سیاست گذاری در حوزه آموزش و تربیت نیروی متخصص سایبری، اتخاذ سیاستگذاری قضایی مناسب) ۴- طراحی و پیاده سازی پدافند سایبری بومی: (شامل توجه و تقویت پدافند غیر عامل، توجه به دانش و مهارتهای بومی در حوزه سایبری) ۵ – تقویت سازمانهای مردم نهاد و NGO ها: (شامل توجه به سازمانهای مردم نهاد، بهره مندی از ظرفیت نهادی مردمی).