بیش از همیشه به زکریا و کشف الکل می بالیم

فرزانه مستاجران

شاید ما به عنوان مردم عادی هیچ گاه مثل امسال زکریای رازی و خدمتی که به جامعه روا داشت را درک نکرده بودیم. هر ساله ۵ شهریور ماه روز داروسازی را به مناسبت روز زادروز محمد زکریای رازی جشن می گرفتیم  و تبریک می گفتیم اما انگار جور دیگری باید این دانشمند بزرگ را یاد کرد. امسال تمام جهان برای مبارزه با بیماری نوظهور کرونا دست به دامان کشف زکریای رازی یعنی الکل شدند.

محمدبن زکریای رازی از بزرگترین مفاخر جهان است که با کیمیاگری توانست در صنعت داروسازی  انقلابی عظیم ایجاد کند. وی خرد را از مهم ترین ابزار پیشرفت جهان میدانسته و در قسمتی از سخنان او آمده است ” با خرد بدانچه ما را برتر می سازد و زندگی ما را شیرین و گوارا می کند دست می یابیم و به خواسته ها و آرزوهای خود می رسیم. به وساطت خرد است که ساختن و به کاربردن کشتی را دریافته ایم. چنان که به سرزمین های دورمانده ای که به وسیله ی دریاها از یکدیگر جداشده اند واصل گشتیم. پزشکی با همه ی سودهایی که برای تن دارد و تمام فنون دیگری که به آن فایده می رساند در پرتو خرد حاصل آمده است…” عنوان پدر علم شیمی برازنده وی بود زیرا زکریای رازی استعداد خویش را در زمینه ی علوم طبیعی، فیزیک و علم کیمیاگری به همگان نشان داد و با ممارست فراوان دانش کیمیای کهن را به علم شیمی نوین تبدیل ساخت و مکتب کیمیای تجربی و علمی را بنا ساخت. زکریای رازی بیش از ۲۰۰ کتاب نوشته است که از مهم ترین آنها میتوان به الحاوی، طب المنصوری، من لا یحضره الطبیب، الجذر الحصیه، الاسرار، المدخل التعلیمی، الطب الروحانی، السیره الفلسفیه، امارت الاقبال الدوله، اللذه و العلم الالهی، هو الطب الروحانی اشاره کرد. هر چند وی بسیاری از ترکیبات شیمیایی مانند اسید سولفوریک و اسید کلدریدیک را کشف کرد اما به نظر میرسد کشف الکل در این برهه از زمان به عنوان درخشان ترین آثار و کشفیات وی محسوب می شود. البته بهتر است آن را اتانول قلمداد کنیم زیرا الکل اصطلاحی است که صدها ماده ی معروف دنیا چون اتانول و… را شامل می شود. زکریای رازی با روش تقطیر توانست به این کشف برسد. در این روش ماده ای چون آب و … مورد تبخیر قرار می گیرد و سپس در جای دیگری سرد و در انتها جمع آوری می شود و اینگونه الکل به وجود می آید.

بی گمان یکی از شاخه های بسیار مهم دانش پزشکی زمان ما دانش دارو شناسی و دارو سازی است، که مهارت روزمره را مطلبد و دانش داروشناسی از نیاز های اولیه است که  هیچ کدام از دست اندر کاران رشته های پزشکی از این دانش بی نیاز نیستند پزشک، داروساز، دندانپزشک، پرستار، ماما و دیگر وابستگان این رشته اگر دارو شناس نباشند در کار خود موفق نخواهند بود.متاسفانه به صورت کلی صنعت تولید دارو در کشورمان از سطح پایین برخوردار است در صورتی که تولید باید در جایگاه قوی تری باشد بنابراین باید از تولید صنعت دارو حمایت شود تا تولید کننده با متقبل شدن هزینه های بسیار در این زمینه و استخدام افرادی متخصص، کیفیت داروها را افزایش دهد اما این حمایت به اندازه ی لازم وجود ندارد، البته در صنعت داروسازی کشور به پیشرفت خوبی رسیده است که این امر از افتخارهای جامعه به شمار می رود اما در شرایط کرونایی کشور با کم بود داروهای اساسی دست و پنجه نرم میکند و اگر در شرایط عادی از دانشمندان داروسازی کشورمان حمایت شده بود و در این عرصه شایسته سالاری شده بود اکنون کشورمان به جایگاهی رسیده بود که داروهای تسکین کرونا را به جهان صادر می کرد و یا حداقل نیازهای کشور را برطرف مینمود.